dygresje.info: it | Historia IT

Historia IT - Aneks

Timeline

1931
1932
1933
1934
1935
1936
Alan Turing opisuje "maszynę Turinga"
1937
1938
V1 (Konrad Zuse)
1939
prototyp Atansoff-Berry Computer (John V. Atanasoff i Clifford Berry)
1940
V2 (Konrad Zuse)
1941
V3 (Konrad Zuse)
1942
Colossus Mk I i Mk II
1943
Harvard Mk I (znany też jako IBM ASCC - Howard Aiken)
1944
1945
ENIAC (John W. Mauchly i John P. Eckert)
1946
1947
tranzystor bipolarny ( Bell Telephone Laboratories - John Bardeen, William Shockley i Walter Brattain)
1948
1949
CSIRAC
EDSAC (Maurice Wilkes)
projekt Remington Rand 409
Zuse KG (w 1967 sprzedane Siemensowi)
1950
1951
LEO I
1952
EDVAC (John W. Mauchly, John P. Eckert, John von Neumann)
UNIVAC 60
IBM 701
1953
UNIVAC 120
1954
TRADIC (Bell Laboratories)
1955
1956
TX-0 (MIT - Lincoln Laboratory)
305 RAMAC (pierwszy dysk twardy - IBM, Reynold B. Johnson)
FORTRAN
1957
sputnik (w odpowiedzi powołano ARPA)
1958
układ scalony (Texas Instruments, Jack St. Clair Kilby)
ALGOL
1959
COBOL
obwód scalony: Jack Kilby, Texas Instruments, Robert Noyce, Fairchild Semiconductors
1960
1961
1962
raport Paula Barana "On Distributed Communications Network" dla RAND Corporation
1963
myszka (Douglas C. Engelbart)
Spacewar!
1964
IBM OS/360
1965
DEC PDP-8 - pierwszy minikomputer
IBM S/360
1966
1967
pierwsze plany sieci ARPANET
1968
powstaje Intel
pierwsza funkcjonująca sieć pakietowa w National Physical Laboratories w UK
1969
pamięci półprzewodnikowe
DoD zleca opracowanie sieci ARPANET
uruchomienie pierwszych 4 węzłów ARPANETu: UCLA, SRI, UCSB i Utah
pierwszy dokument z serii RFC Steve Crocker "Host Software"
1970
wprowadzenie w węzłach ARPANETu protokołu NCP (Network Control Protocol)
1971
15 listopada - 4004 (Intel)
1972
C (Dennis Ritchie)
pierwsza publiczna prezentacja funkcjonowania ARPANETu zorganizowana podczas Międzynarodowej Konferencji Komunikacji Komputerowej
telnet
pierwszy program do wymiany poczty elektronicznej
1973
FTP
1974
1 kwiecień - Intel 8080 (2 MHz)
Bravo (pierwszy WYSIWYG - Xerox PARC)
grudzień - Popular Electronics reklamuje MITS Altair 8800
Specyfikacja protokołu TCP (Vinton Cerf i Bob Kahn "A Protocol for Packet Intercommunication", IEEE Transactions)
1975
Byte
Micro-soft
1976
Apple I
ZiLOG Z80
UUCP (Mike Lesk AT&T Bell Labs)
1977
kwiecień - Apple II
konsola Atari
Commodore PET
TRS-80
pierwsza demonstracja funkcjonowania zestawu protokołów TCP/IP z wykorzystaniem różnych rodzajów długodystansowych łącz (ARPANET, Packet Radio, SATNET)
1978
1979
VisiCalc dla Apple II (Dan Bricklin)
połączenie pierwszych komputerów w sieci usenet z wykorzystaniem protokołu UUCP i modemów 300 bps (Duke, UNC)
pierwsze plany sieci CSNET
1980
Sinclair Z80
PacMan
MS-DOS
1981
Sinclair Z81
12 sierpnia - IBM PC
BITNET
pierwsze połączenia pomiędzy usenetem a ARPANET-em
IP
1982
styczeń - Commodore 64
kwiecień - ZX Spectrum
1983
1 styczeń - przełączenie ARPANETu na TCP/IP
styczeń - Apple Lisa
marzec - IBM XT
wyodrębnienie z ARPANETu części militarnej - Milnet
EARN (europejski odpowiednik BITNET-u)
1984
styczeń - Apple Macintosh
sierpień - IBM AT
Richard Stallman opuszcza MIT i rozpoczyna projekt GNU
Amstrad 464
DNS (Paul Mockapetris i Jon Postel)
1985
Intel 80386, 16 MHz; pierwsze 32-bitowe procesory
pierwsze programy DTP
styczeń - Amiga 1000
Atari ST
CD-ROM
1986
NNTP nowa metoda transmisji Usenet News po TCP/IP
HP wprowadza pierwsze komputery z procesorami RISC
1987
2 kwiecień - IBM PS/2
Apple Macintosh II, Commodore Amiga 500 i Amiga 2000
Sun - pierwsze stacje robocze na procesorach SPARC
VGA (IBM)
1988
wprowadzenie łącz T1 (1.5 Mbps) w sieci szkieletowej NSFNET
IRC
1989
80486 25 MHz i RISC i860 (Intel)
WWW
1990
maj - Windows 3.0
zakończenie działania ARPANETu
Archie
1991
80486SX (Intel)
sierpień - Linux
wprowadzenie łącz T3 (45 Mbsp) w sieci szkieletowej NSFNET
CIX
WAIS
Gopher
PGP
1992
Internet Society (ISOC)
Wolfstein
1993
Intel Pentium 60 MHz
PowerPC (Motorola)
22 marzec - Intel Pentium
Mosaic - pierwsza graficzna przeglądarka WWW
Lotus Notes - integracja prac biurowych
1994
Netscape Navigator 1.0; SSL 2.0 (Netscape Communications Corporation)
Intel Pentium 100 MHz
14 marzec - Linux 1.0
pierwszy wielki spam w internecie
Doom (ID Software)
1995
Intel Pentium 133 MHz
Java
24 sierpień - Windows 95
zastąpienie sieci szkieletowej NSFNET przez połączenie kilku komercyjnych sieci szkieletowych
Netscape Navigator 2.0 - JavaScript
1996
Netscape Navigator 2.0; SSL 3.0 (Netscape Communications Corporation)
9 czerwiec - Linux 2.0
1997
1998
4 września Google
1999
25 styczeń - Linux 2.2.0
TLS
2000
2001
4 stycznia Linux 2.4.0
15 stycznia Wikipedia
2002
2003
17 grudzień - Linux 2.6.0
2004
Powstaje Facebook, od 2006 powszechnie dostępny
1 kwietnia Gmail
2005
2006
15 lipca Twitter
2007
2008
2 września Chrome; 11 grudnia pierwsza stabilna wersja
2009
27 maja Node.js
2010
25 maja Chrome 5.0 pierwsza stabilna wersja na wszystkie systemy
2011
2012
2013
29 maja React
2014
2015
czerwiec ES6 (ECMAScript 6)
2016
czerwiec ECMAScript 2016 (ES7)
2017
czerwiec ECMAScript 2017 (ES8)
2018
2019
2020

Słownik osób

Howard Aiken (1900-1973)

Howard_Aiken

John Vincent Atanasoff (1903-1995)

John_Vincent_Atanasoff

Charles Babbage (26 XII 1791 -18 X 1871)

Angielski matematyk, astronom i mechanik, autor tablic logarytmicznych. Wynalazca idei programowalnego komputera, części niekompletnego mechanizmu są w London Science Museum. W 1991 na podstawie oryginalnych planów zbudowano Maszynę Różnicową i działała doskonale. Wczesne lata: Charles był alumnem Trinity College, Cambridge i Peterhouse (Cambridge). Ukończył Cambridge w 1814, a w lipcu poślubił Georgianę Whitmore w St. Michael's Church w Teignmouth, Devon. Mieli ośmioro dzieci, ale tylko trzy dożyły wieku dorosłego. Ojciec i żona i jeden z synów zmarli w 1827. Projekt komputerów: Z powodu dużej ilości błędów obliczeniowych w tablicach matematycznych, szukał metody wykonywania obliczeń przez maszynę, która nie popełniałaby błędów i nie podlegałaby zmęczeniu lub nudzie. Wymyślił to w 1812. Wpłynęły na niego trzy elementy: niechęć do niedbałości, świadomość tablic logarytmicznych i prace nad maszynami obliczeniowymi dokonane przez Wilhelma Schickarda, Blaise Pascala i Gottfrieda Leibniza. W 1822, w liście do Sir Humphrey Davy'ego o zastosowaniu maszyn do obliczeń i drukowania tablic matematycznych rozważa zasady maszyny obliczeniowej. Maszyna różnicowa: Był to rodzaj ulepszonego (jak na tamte czasy) "kalkulatora", który wykorzystywał pewne fakty z matematyki, zasada opierała się o metodę różnicową. Model tego co nazwał Maszyną Różnicową zaprezentował 14 czerwca 1822 w Royal Astronomical Society w dokumencie zatytułowanym "Note on the application of machinery to the computation of astronomical and mathematical tables". Jego celem było wielomianów przy użyciu metody różnicowej. Idea zostałą zaakceptowana i w 1823 dostał grant Ł1.5K od rządu brytyjskiego. Royal Astronomical Society odznaczyło go Złotym Medalem w 1824. Zaczęła się budowa maszyny, ale pojawiły się dwa problemy. Pierwszym było tarcie, mechanika w tamtych czasach nie była dość dobra i ciągłym problemem były wibracje. Drugim były ciągłe zmiany projektowe. Dochodziły do tego spory z mechanikami. W 1834 po zainwestowaniu Ł23K (w tym Ł6K pieniędzy Babbage'a) prace nad nieukończoną maszyną zostały przerwane. Maszyna analityczna: Szczególnie ważnym pomysłem Babagge'a była maszyna analityczna, która okazała się rewolucyjną koncepcją. Co prawda, nie doczekała się ona realizacji praktycznej, jednak jej konstrukcja posłużyła poźniejszym twórcom (głównie Johnowi von Neumannowi) do opracowania dzisiejszych komputerów. Pomiędzy 1833 i 1842 Babbage próbował znowu, tym razem próbował zbudować maszynę która byłaby programowalna do wykonywania dowolnego rodzaju obliczenia, a nie tylko jednego do wyliczania wielomianów.

urządzenie wejściowe używało kart perforowanych (pomysł Josepha Marie Jacquarda)
arytmetyczny procesor obliczał liczby
jednostka kontrolna, która określała czy podjęte zostało właściwe działanie
mechanizm wyjścia
pamięć, gdzie liczby mogły być przechowywane czekając na przetworzenie

Było to urządzenie, które było pierwszym na świecie komputerem, zasadniczy projekt pojawił się w 1835, jednakże częściowo z powodu problemów podobnych do poprzednich oraz z powodu konfliktów z mechanikami, którzy budowali części (i trzymali je w zastawie) maszyna nigdy nie została ukończona. W 1842 z powodu ciągłych niepowodzeń w otrzymywaniu funduszy od Pierwszego Lorda Skarbu (First Lord of the Treasury), Babbage poszedł do Sir Roberta Peela po fundusze, Peel odmówił i zaoferował tytuł rycerza (knighthood) co Babbage odrzucił. W tym momencie prace się skończyły. Babbage otrzymał duże wsparcie od Ady, Lady Lovelace. Była ważnym współpracownikiem, aktywnie promowała maszynę analityczną i dostarczyła kilku programów w czymś co dzisiaj zostało by nazwane językiem maszynowym (assembly language). Dokładna wartość tych programów nie jest znana, możliwe, że po prostu debuggowała programy napisane przez Babbage'a. Ada jest uważana za pierwszego programistę, przynajmniej w teoretycznym tego słowa znaczeniu. Późne lata W 1855 dwaj Szwedzi, ojciec i syn Georg i Edvard Scheutz, zbudowali Maszynę Różnicową. Była oparta na projekcie Babbage'a z 1834. Babbage sprawdził ją i zakceptował. W 1859 rząd brytyjski zamówił jedną z nich do użytku w Registrar General's Office. Ale nie miało to wpływu na odmowy zbudowania maszyny analitycznej. Częściowo dzięki wysiłkom Babbage w tworzeniu tych maszyn Brytyjczycy mieli doskonałą mechanikę na następnych kilka dekad co przyczyniło się to do dominacji brytyjskiej floty podczas WWI. Promocja rachunku analitycznego: Po wstąpieniu w 1810 roku na uniwersytet Cambridge Babbage wraz z dwoma wybitnymi kolegami: Johnem Hershelem i Georgiem Peackokiem w 1812 założyli Towarzystwo Analityczne mające publikować zapiski matematyczne. Celem tego towarzystwa,na czele którego stał student George Woodhouse, była promocja analitycznego rachunku (Leibnizian) zamiast rachunku w stylu Newtona używanego wtedy na wyspach brytyjskich bardziej ze względów politycznych niż praktycznych (był niewygodny). Do Towarzystwa należeli także także Sir John Herschel i George Peacock. W 1814 wydali dwutomowy podręcznik matematyki, z dużą życzliwością przyjęty przez angielskie szkolnictwo. W wieku niewiele ponad 24 lat Babbage został członkiem Royal Society. W 1819 wraz z Herschelem wybrali się do Francji, gdzie spotkali się z Arago, Biotem, Fourierem, Laplacem, Bertholetem. Dla Babbage'a najważniejsze było jednak spotkanie z dyrektorem Szkoły Inżynieryjnej baronem de Prony, którego prace popchnęły Babbage w kierunku maszyn liczących. W latach 1815-17 napisał trzy artykuły o "Calculus of Functions" dla Philosophical Transactions i od 1816 był członkiem Royal Society. Babbage zajmował się też , organizacją fabryk. Poświęcił 35 lat życia na konstruowanie maszyn liczących. Można mówić o dwóch zasadniczych projektach, nad którymi pracował i których idee w poźniejszym okresie miały wpływ na informatykę. Był przekonany, że zastosowanie nauk ścisłych do procesów pracy jednocześnie zwiększyło by ich wydajność i obniżyło koszty. Uważał, że każda operacja przemysłowa powinna być analizowana w celu wyodrębnienia różnych zaangażowanych w niej umiejętności. Następnie należałoby wyszkolić robotnika w określonej czynności i powierzyć mu odpowiedzialność tylko za tą czynność całej operacji, a nie za całość zadania. W ten sposób można by ograniczyć kosztowne szkolenie, a ciągłe powtarzanie czynności zwiększałoby wprawę i wydajność robotników. Inne osiągnięcia: W 1824 Babbage wygrał Złoty Medal Royal Astronomical Society "za swój wynalazek maszyny do wyliczania tabel matematycznych i astronomicznych. Od 1828 do 39 był profesorem matematyki w Cambridge. Współpracował z kilkoma czasopismami naukowymi i przyczynił się do założenia Astronomical Society w 1820 i Statistical Society w 1834. W 1837 odpowiadając na oficjalny Eight Bridgewater Treatises "On the Power, Wisdom and Goodness of God, as manifested in the Creation", opublikował swój Ninth Bridgewater Treatise prezentując tezę, że wszechmocny bóg miał moc przewidywania w akcie twórczym jako boski prawodawca, tworząc prawa (lub programy) które wytworzyły gatunki we właściwym czasie a nie tworzył poszczególne z nich za pomocą cudów. Książka zawierała fragmenty korespondencji z Johnem Herschelem. Osiągnał także znaczące rezultaty w kryptografii. Złamał słynny szyfr Vigenere'a i jego dużo słabszą wersję, która jest dzisiaj nazywany szyfrem Vigenere. Był powszechnie nazywany "nierozszyfrowalnym szyfrem". Odkrycie Babbage'a zostało użyte w czasie angielskich kampani wojennych i dlatego nie było opublikowane. Z tego powodu odkrycie zostało przypisane Kasiski'emu. Babbage w 1938 wymyślił także pilota (nazywanego także chwytakiem na krowy) - metalową ramę przymocowaną do przodu lokomotywy. W 1832 walczył o mandat poselski w okręg wyborczym Finsbury. Maszyna Analityczna: W wieku 43 lat Babbage zaproponował rozwiązanie, które w praktyce zastosowano dopiero sto lat później. W najmniejszej wersji maszyna analityczna miałaby prawie 5 m wysokości i 8 m długości. Jednocześnie dopuszczalne tolerancje wykonania były w połowie XIX wieku nie do pomyślenia - miały nie przekraczać 50 mikrometrów. Jednostka licząca miała składać się ze skomplikowanych zespołów kół, tarcz dziesiętnych i połączeń mechanicznych. Podstawowe elementy to dziewięć osi stanowiących tabliczkę mnożenia, trzy wielkie rejestry używane do dodawania, odejmowania i pamiętania wyników. Pamięć składać miała się z pionowych osi z kołami dziesiętnymi (w wersji minimalnej co najmniej 4 tysiące przekładni). Aby wykorzystać liczbę zapisaną w pamięci trzeba było ją przenieść z osi początkowej na oś wtórną, skąd za pomocą skomplikowanego układu zębatek była kierowana do jednostki liczącej. Komunikacja między maszyną a operatorem wymagała programu. Zapis operacji powierzono trzem walcom kontrolnym. Składały się one z 50 lub 100 listew, a w każdej z nich można było umieścić po 4 kołki. Było więc od 200 do 400 pozycji do zakodowania poleceń. Na przykład kiedy jednostka licząca otrzymywała polecenie mnożenia zapisane na karcie perforowanej, odpowiedni walec był obracany aż do listwy kierującej mnożeniem. Odpowiednie kołki łącząc się z zespołem dźwigni powodowały wykonanie określonej operacji. Najlepszy opis działania i programowania maszyny analitycznej pochodzi nie od samego Babbage, ale od współpracującej z nim przez pewien czas córki wybitnego angielskiego poety lorda Byrona - Ady Lovelace: "[...] Można powiedzieć, że maszyna analityczna tkać będzie wzory algebraiczne, tak jak krosna Jacquarda tkają liście i kwiaty [...] Maszyna nie rości sobie pretensji do tworzenia czegoś sama z siebie. Może wykonać wszystko co będziemy umieli jej polecić. Może dokonywać analiz, nie jest wszakże zdolna dochodzić związków analitycznych czy prawd. Zadaniem jej jest pomagać wykonywać to, co już opanowaliśmy." _ Charles_Babbage (eng.) Charles_Babbage (pl.)

Clifford Berry (1918-1963)

Clifford_Berry

####George Boole (1815-1864)

George_Boole (eng.) George_Boole (pl.)

Augusta Ada King, kontessa Lovelace (10 XII 1815-27 XI 1852)

Ada była jedynym ślubnym dzieckiem poety Lorda Byrona i jego żony Annabelli Milbanke, kuzynki Lady Caroline Lamb, z którą Byron miał romans będący przyczyną skandalu w ówczesnym Londynie. Ada została nazwana po siostrze przyrodniej Byrona, Auguście Leigh, która rozpuściła pogłoskę, że Byron został ojcem. Za namową Augusty Byron niechętnie poślubił Annabellę, żeby uniknąć skandalu. 16 stycznia 1816 Annabella porzuciła Byrona, zabierają ze sobą miesięczną Adę. 21 kwietnia Byron zawarł z nią umowę o separacji i kilka dni później opuścił Anglię na dobre.

Biografie są rozbieżne w kwestii czy Ada mieszkała ze swoją matką: w jednych można wyczytać, że matka zdominowała jej życie nawet po ślubie, a w innych, że Ada nigdy nie znała żadnego ze swoich rodziców. Jedyne źródło mówi, że Annabella była zamiłowana w matematyce i nauczała jej Adę w dzieciństwie. Ada uczyła się prywatnie matematyki i nauk przyrodniczych; jednym z jej nauczycieli był August De Morgan, aktywny członek Londyńskiej społeczności. W wieku 17 lat uczyła się matematyki pod opieką Mary Somerville, z którą tłumaczyła prace Laplace'a na angielski. W młodości była członkinią Bluestockings. Jej mężem był William King - ósmy baron Ockham, a później pierwszy hrabia Lovelace.

Znała Mary Fairfax Somerville, uznaną badaczkę i naukowca XIX wieku, która przedstawiła ją z kolei 5 czerwca 1833 r. Charlesowi Babbage. Miała też styczność z Sir Dawidem Brewsterem, Charlesem Wheatstonem, Charlesem Dickensem i Michaelem Faradayem.

Z czasem związała się z pomysłem maszyny analitycznej Charlesa Babbage'a.

O maszynie analitycznej najprawdopodobniej po raz pierwszy usłyszała w listopadzie 1834 roku, gdy jeszcze zamieszkiwała u Mary Somerville; kolejny raz dopiero siedem lat później, jesienią 1841 roku, kiedy to Babbage prezentował plany maszyny na seminarium w Turynie. Kontakt z samym Babbage'em zdobyła dzięki tłumaczeniu artykułu Włocha, niejakiego Menabrea, który opisywał w nim ideę maszyny analitycznej. Gdy zaprezentowała wynik ostateczny - który w rezultacie był trzykrotnie dłuższym tekstem niż oryginał, gdyż zawierał wiele jej własnych sugestii - Babbage od razu poznał się na talencie Lady Ady. Od tej pory prowadzili między sobą bardzo żywą korespondencję, a prócz tego, Lady Lovelace prowadziła pamiętniki, w których tak opisała ideę Babbage'a: "Przewyższa ona swoje poprzedniczki zarówno możliwościami obliczeń, które może wykonać, w ich pewności, dokładności, i w braku konieczności podejmowania przez człowieka inteligentnych decyzji w czasie wykonywania obliczeń". Wspominając o możliwości użycia kart dziurkowanych napisała tak: "Można słusznie powiedzieć, że maszyna analityczna tka algebraiczne wzory podobnie jak krosna Jacquarda tkają materiały w kwiaty i liście.".

W dziewięć miesięcy, w latach 1842-1843, Ada przetłumaczyła dla Babbage'a rozprawę włoskiego matematyka Louisa Menebreana na temat najnowszej propozycji Babbage'a - maszyny analitycznej. Do artykułu dołączyła zbiór uwag, które opisywały szczegółowo metodę obliczania liczb Bernoulliego za pomocą maszyny, opis ten uznano pierwszym komputerowym programem. Przypuszczała, że taka maszyna mogłaby tworzyć grafikę albo komponować muzykę. Babbage nigdy nie zbudował działającego modelu.

Jednak biografowie zanotowali, że Lovelace zmagała się z matematykami i trwa spór, czy Lovelace naprawdę rozumiała dogłębnie idee ukryte za programowaniem maszyny Babbage'a, czy raczej była wykorzystywana przez Babbage'a do celów public relations. Jako jedna z pierwszych kobiet w historii informatyki Lovelace zajmuje ważne politycznie miejsce i przez to ciężko jest oszacować czy jej, czy Babbage'a wkład jest ważniejszy.

Później, w projekcie Babbage'a pełniła rolę teoretyka i metodologa, obmyślając problemy, z którymi po zrealizowaniu maszyna mogłaby się zetknąć. W 1842 roku zostaje przez nią napisany, a w 1843 r. opublikowany, historyczny artykuł, w którym sugeruje, iż maszyna ta nigdy nie będzie mogła wyjść poza program, czyli wytyczne, które nią kierują. Od tej pory uwagę taką zwie się argumentem Lady Lovelace przeciw możliwości skonstruowania sztuczniej inteligencji. Ponad sto lat później (1950) będzie próbował się z nim zmierzyć Alan Turing, w słynnym artykule Computing machinery and intelligence.

Odegrała wielką rolę w pracach Babbage'a, pomagając mu uzyskać finansowe wsparcie ze strony rządu brytyjskiego. Ponieważ tworzyła zestawy instrukcji dla Maszyny Analitycznej może być uważana za pierwszego programistę.

Ada Lovelaca zmarła w wieku 37 lat na raka pozostawiając troje dzieci. Na swoje życzenie została pochowana obok ojca, którego nigdy nie znała, w kościele Świętej Marii Magdaleny w Hucknall, Nottingham.

10 grudnia 1980 r. Ministerstwo Obrony U.S. zatwierdziło opis nowego języka programowania nazwanego "Ada".

Jest jedną z głównych postaci książki The Difference Engine napisanej przez Bruce'a Sterlinga i Williama Gibsona, która opisuje świat w którym maszyny Babbage'a weszły do masowej produkcji i era komputerów zaczęła się o wiek wcześniej.

Biografia Ady Lovelace Ada_Lovelace (eng.) Ada_Lovelace (pl.)

Gottfried Wilhelm von Leibniz (1646-1716)

Gottfried_Leibniz (eng.) Gottfried_Wilhelm_Leibniz (pl.)

Jan Łukasiewicz (1878-1957)

Jan_Lukasiewicz (eng.) Jan_Łukasiewicz (pl.)

John William Mauchly (1907-1980)

John_Mauchly (eng.) John_W._Mauchly (pl.)

John Napier (1550-1617)

John_Napier (eng.) John_Napier (pl.)

John von Neumann (1903-1957)

John_von_Neumann (eng.) John_von_Neumann (pl.)

Max Newman (1897-1984)

Max_Newman

Blaise Pascal (1623-1662)

Blaise_Pascal (eng.) Blaise_Pascal (pl.)

Marian Rajewski (1905-1980)

Marian_Rejewski (eng.) Marian_Rejewski (pl.)

George Scheutz (1785-1873)

Per_Georg_Scheutz

Edvard Scheutz

Syn Georga Scheutza.

Wilhelm Schickard (1592-1635)

Przyjaciel Keplera - z Tybingi (Wirtembergia) Wilhelm_Schickard (eng.) Wilhelm_Schickard (pl.)

Claude Elwood Shannon (30 IV 1916 - 24 II 2001)

Amerykański matematyk i inżynier, profesor Massachusetts Institute of Technology (MIT). Jeden z twórców teorii informacji. Shannon urodził się w Petoskey, Michigan (był dalekim krewnym Thomasa Edisona), w młodości pracował jako kurier Western Union. W 1932 zaczął studiować na University of Michigan i w końcu trafił na kurs, który wprowadził go w prace George Boole'a i w 1936 uzyskał dyplomy w dziedzinie matematyki i inżynierii elektrycznej. Doktorat obronił w MIT w roku 1940; od roku 1958 był tam profesorem. W latach 1936-40 pracował w MIT, m.in. przy budowie mechanicznego analizatora dyferencjałów opracowanego przez Vannevera Busha. W latach 1941-1972 pracował również w słynnych Laboratoriach Bella. W latach 1958-78 był profesorem MIT. Na emeryturę przeszedł w roku 1978.

Jako jeden z pierwszych pojął doniosłość kodu binarnego i już jako młody człowiek proroczo twierdził, że ciągami zer i jedynek da się opisać tekst, obraz i dźwięk.

Dla upamiętnienia jego osiągnięć uczczono jego prace i obecnie są trzy kopie statuy Shannona: University of Michigan, MIT w Laboratory for Information and Decision Systems i jedna w Bell Labs.

W swojej 1937 MIT pracy dyplomowej "A Symbolic Analysis of Relay and Switching Circuits" udowodnił, że algebra boolowska i arytmetyka binarna może być użyta do uproszczenia sieci elektromechanicznych przekaźników używanych wtedy w telefonicznych przełącznikach rutujących (telephone routing switches). Wtedy odwrócił tą koncepcję i udowodnił także, że można użyć przekaźniki do rozwiązywania problemów algebry boolowskiej. Ten pomysł użycia właściwości elektrycznych do matematyki jest podstawą wszystkich współczesnych komputerów cyfrowych. Stało się to podstawą projektowania obwodów elektrycznych. Stała się szeroko znana w czasie i po WWII. Ówczesne eksperymenty były prowizoryczne i brakowało im teoretycznego rygoru, zapewnionego dopiero przez nowatorską pracę Shannona.

Profesor Howard Gardner, z Harvard University, nazwał ją "prawdopodobnie najważniejszą i najbardziej znaną pracą doktorską stulecia". Została opublikowana w 1938 wydaniu Transactions of the American Institute of Electrical Engineers i w 1940, dała Shannonowi nagrodę Alfred Noble American Institute of American Engineers Award.

Pod wpływem tego sukcesu Vannevar Bush zaproponował Shannonowi przejście do Cold Spring Harbor Laboratory, w celu rozwijania tych samych matematycznych metod do genetyki mendelowskiej, czego rezultatem była praca doktorska w 1940 w MIT, An Algebra for Theoretical Genetics. Póżniej pracował w Bell Labs, a w latach 50-tych wrócił do MIT.

Stworzył modele procesu komunikacyjnego wykorzystywane później przez psychologów. Jego najsłynniejsze dzieło to "Matematyczna teoria komunikacji" (Mathematical Theory of Communication) opublikowana w 1948 roku.

Praca ta koncentruje się na problemie jak odtworzyć w punkcie docelowym informację wysłaną przez nadawcę. Jego późniejsza książka napisana z Warrenem Weaverem, The Mathematical Theory of Communication, jest krótka i zaskakująco przystępna dla niespecjalistów. Inny znany artykuł opublikowany w 1949 to Communication Theory of Secrecy Systems wkład do rozwoju matematycznej teorii kryptografii. Odznaczył się także wprowadzeniem teorii próbek (Sampling Theory), która zajmuje się reprezentacją ciągłych w czasie sygnałów z (jednolitego) dyskretnego zestawu sampli/próbek.

Znany był z tego, że rzadko zapisywał swoje myśli na papierze lub tablicy woląc wszystko opracować w głowie. Wiele osób potwierdza, że był w stanie napisać całe artykuły akademickie dyktując je z pamięci bez żadnego błędu. Poza swym akademickim zajęciem żonglował, jeździł na monocyklu i grał w szachy. Wynalazł także wiele urządzeń, np. maszynę do grania w szachy, napędzany rakietą kij pogo, przenośny komputer do przewidywania rezultatów ruletki i rzucającą płomienie trąbkę na wystawy naukowe. Swoją żonę, Betty spotkał kiedy był analitykiem liczbowym w Bell Labs.

W roku 1948, zajmując się zagadnieniem przepustowości linii telefonicznych, Shannon opracował wiele ważnych do dziś formuł matematycznych, które stanowią podstawę nowoczesnej teorii informacji. Jego twierdzenia nabrały szczególnego znaczenia praktycznego po wynalezieniu układów scalonych.

"Rewolucja cyfrowa zaczęła się od niego" powiedział na wieść o śmierci wielkiego uczonego słynny amerykański informatyk Neil Sloane, wydawca i redaktor dzieł zebranych Shannona. "Był to jeden z największych umysłów minionego stulecia, bez niego nie istniałyby dziś najważniejsze zdobycze naszej cywilizacji".

Shannon zafascynowany był maszynami liczącymi i urządzeniami, które dziś określilibyśmy mianem gadżetów - zaprojektował np. pianino odtwarzające w kolejności losowej zaprogramowane uprzednio utwory muzyczne, czy samouczącą się mysz (znajdowała drogę przez labirynt, na którego końcu Shannon kładł kawałek sera). Pracował także nad sztuczną inteligencją, rozwijając koncepcje maszyn Turinga, czego efektem było m.in. stworzenie w 1956 r. komputera szachowego Maniac. Zafascynowany algebrą Boole'a starał się znaleźć jej zastosowanie w programowaniu przełączników obwodów elektrycznych.

Claude Shannon znany był z tego, że uprawianie nauki było dla niego nie tylko poważnym zajęciem, ale również radością i zabawą. Dla czystej zabawy na przykład skonstruował dziwaczną maszynę o nazwie THROBAC-I, która liczyła, wykorzystując rzymski zapis liczb.

Shannon opracował zasady wyspecjalizowanego komputera do tej gry na blisko pół wieku przed głośnym meczem szachowym Garego Kasparowa z komputerem Deep Blue.

Zmarł 24 lutego 2001 po długotrwałych zmaganiach z chorobą Alzheimera.

Claude_E._Shannon (eng.) Claude_Elwood_Shannon (eng.)

Scientific American: Claude E. Shannon: Founder of Information Theory
Websites with Information about Claude Shannon

Alan Mathison Turing (23 VI 1912 - 7 VII 1954)

Angielski matematyk, logik, kryptograf, twórca maszyny Turinga i jeden z twórców informatyki. Znany też z prac nad łamaniem niemieckich szyfrów w czasie II wojny światowej oraz jako twórca (1950) tzw. testu Turinga - eksperymentu będącego próbą formalnego zdefiniowania sztucznej inteligencji. Był szanowanym naukowcem i bohaterem wojennym, później prześladowanym za homoseksualizm. Umarł śmiercią samobójczą w wyniku depresji spowodowanej przymusowym "leczeniem" hormonalnym jego homoseksualizmu. Na jego cześć powstała Nagroda Turinga (Turing Award). Był maratończykiem klasy światowej, najlepszy czas 2h46m3s był tylko 11 minut dłuższy niż zwycięzcy Olimpiady z 1948. Znaczący wkład w formalizację koncepcji algorytmu i informatyki przez maszyne Turinga, formułując szeroko dzisiaj znaną wersję pracy Church-Turing, mianowicie każdy model komputera jest odpowiednikiem lub podzestawem możliwości maszyny Turinga. W Blechtley Park w czasie WWII był głównym uczestnikiem łamania niemieckich szyfrów, był szefem Hut 8, grupy zadaniowej łamiącej Enigmę marynarki. Po wojnie zaprojektował jeden z pierwszych programowalnych komputerów cyfrowych w National Physical Laboratory, zbudował także inną maszynę na University of Manchester. Został poczęty w 1911 w Chatrapur (Indie) jego ojciec, Julius Mathison Turing był członkiem indyjskiej służby cywilnej, ponieważ z żoną (Ethel) chcieli by się wychowywał w Anglii wrócili do Paddington (Londyn), z powodu obowiązków ojca wczesne dzieciństwo upłynęło na podróżach między Guildford (Anglia) a Indiami. Już wtedy wykazywał nadzwyczajne umiejętności, podobno nauczył się sam czytać w ciągu trzech tygodni i lubił łamigłowki i puzzle. Rodzice zapisali go do St. Michael dzienna szkoła w wieku 6 lat. W 1926 w wieku 14 lat poszedł do Sherborne boarding school w Dorset. Jego pierwszy dzień wypadł w strajk generalny i sam przejechał rowerem ponad 60 mil z Southampton nocując w zajeździe, co opisano w lokalnej gazecie. Naturalne zdolności w dziedzinie matematyki i nauki zostały zauważone przez nauczycieli w Sherborne (znana i droga szkoła publiczna, brytyjska prywatna szkoła ze statusem charytatywnej) gdzie raczej uczono przedmiotów klasycznych. W 1928 (16 lat) przeczytał pracę Einsteina, nie tylko zrozumiał ją, ale przewidział zakwestionowanie przez niego praw Newtona, mimo, że nikt mu tego tekstu nie objaśniał. Z powodu niechęci do klasyki nie dostał się do Trinity College, Cambridge i poszedł do King's College, Cambridge. Studiował u G.H. Hardy'ego znanego matematyka, który miał Sadleirian Chair w Cambridge (31-34). W 1925 został wybrany na Fellow at King's College. Hardy był członkiem niesławnego kręgu Apostatów Cambridge, ale nie wiadomo czy nie zaproponował Turingowi przyłączenia się czy może Turing odmówił. W celu ścisłego zdefiniowania procedury algorytmicznej wprowadził w 1936 r. pojęcie maszyny (maszyna Turinga). Pomysł polega na potraktowaniu formuł (równań) matematycznych jako programów kierujących obliczaniem, z którymi współdziałają urządzenia do wczytywania danych i zapisu wyników oraz pamięci. Maszyna zaopatrzona w program do naśladowania wszystkich możliwych tego rodzaju obliczeń, nazwana przez Turinga uniwersalną, stanowi teoretyczny projekt komputera cyfrowego. Wynik główny należy do logiki i podstaw informatyki. Jest nim dowód, że dla każdej maszyny istnieje liczba, której ona nie jest w stanie obliczyć, a więc że istnieją w matematyce problemy nierozstrzygalne. Wynik ten uzyskał Turing dzięki metodzie kodowania formuł-programów w postaci liczb naturalnych (której wzór dał Gödel w 1931 r.). Dzięki temu, przy zastosowaniu tzw. dowodu przekątniowego Cantora, staje się widoczne, że zbiór wszystkich maszyn (zdolnych obliczać z dowolną dokładnością nieskończone rozwinięcia dziesiętne), jako równoliczny ze zbiorem liczb naturalnych (co widać dzięki zakodowaniu), jest przeto mniej liczny niż zbiór wszystkich liczb mających takie rozwinięcia. A więc istnieją liczby nie dające się policzyć na żadnej maszynie. W swojej słynnej pracy "On Computable Numbers, with an Application to the Entscheidungsproblem" (złożonym 28 V 1936) przeformułował wyniki Kurta Gödela o ograniczeniach dowodów i obliczeń, zamieniając formalny język oparty na uniweralnej arytmetyce przez proste i sformalizowane urządzenia zwane dzisiaj maszynami Turinga. Dowiódł, że taka maszyna będzie w stanie przeprowadzić każdy wyobrażalny problem matematyczny jeśli tylko można przedstawić go w formie algorytmu - nawet jeśli żadna rzeczywista maszyna Turinga nie będzie miała zastosowania będąc znacznie wolniejsza niż inne rozwiązania. Maszyny Turinga do dzisiaj są głównym przedmiotem badań w teorii obliczeń. Udowodnił, że nie ma rozwiązania Entscheidungsproblem przez pokazanie, że nie da się oszacować kiedy maszyna Turinga skończy pracę, nie jest nawet możliwe określenie czy w ogóle skończy. W 1938 dostał stopień doktora w Princeton, jego rozprawa wprowadziła wyobrażenie hypercomputation - maszyny Turinga zostały uzupełnione o tzw. wyrocznie, pozwalając badać problemy, których nie można rozwiązać algorytmicznie. W Cambridge w 1939 słuchał wykładów Ludwiga Wittgensteina o podstawach matematyki. Turing bronił formalizacji, natomiast Wittgenstein twierdził, że matematyka jest przewartościowana i nie odkrywa żadnych absolutnych praw. Kryptoanaliza: W czasie WWII był najważniejszym naukowcem w Bletchley Park. Do lat 70-tych było to tajemnicą, nawet jego bliscy przyjaciele o tym nie wiedzieli. Prowadził prace nad Enigmą i maszyną Lorenz SZ 40/42. Zrozumiał, że nie jest potrzebne przetestowanie wszystkich możliwych kombinacji do złamania Enigmy, dowiódł, że było możliwe przetestowanie poprawnych ustawień rotorów (około 1M kombinacji) bez analizy ustawień plugboard (około 157M kombinacji). Chociaż nadal było to trudne zadanie było wykonalne przy użyciu elektromechanicznych maszyn - bomb (nazwanych tak od polskiego projektu), które mogły służyć do eliminacji dużej liczby ustawień Enigmy. Dla każdego możliwego ustawienia, łańcuch logicznych dedukcji był implementowany elektrycznie i można było wykryć kiedy zachodzi sprzeczność i ustawienie można odrzucić/wykluczyć. Bomba Turinga z udoskonaleniami zaproponowanym przez matematyka Gordona Welchmana była podstawowym narzędziem używanym przez brytyjskich i amerykańskich kryptoanalityków (pod koniec WWII ok. 200 szt). Projekt i produkcja - Harold Keen z British Tabulating Machine. W tym czasie Turing był szefem Hut 8 sekcji odpowiedzialnej za łamanie niemieckich szyfrów floty. wymyślił także technikę Banburismus do pomocy łamania Enigmy. Wymyślił metody na złamanie Tummy, nazwane Turingismus lub Turingery, choć niebyła to jedyna zastosowana metoda. Ostatecznie do łamania szyfrów Tummy zbudowano komputery Colossus (zaprojektowane i zbudowane w Post Office Research Station w Dollis Hill pod kierownctwem Thomasa Flowersa w 1943). Turing nie brał w tym bezpośredniego udziału. W późniejszym okresie wojny Turing podjął (z inżynierem Donaldem Bayley'em) projekt przenośnej maszyny o nazwie kodowej Delilah, mającym umożliwić bezpieczną komunikację głosową. W tym czasie uczył się teorii elektroniki. Zbudowano ją zbyt późno żeby weszła do użytku na wojnie, chociaż Turing zademonstrował ją oficjelom kodując/dekodując nagranie mowy Churchilla. Nigdy nie została zastosowana. Wczesne komputery i Test Turinga. 1945-47 był w National Physical Laboratory, gdzie pracował nad projektem ACE (Automatic Computing Engine), pomino sukcesów ze względu na opóźnienia w rozpoczęciu projektu stracił nadzieje na osiągnięcie powodzenia i pod koniec 1947 wrócił do Cambridge. W 1949 prowadził laboratorium informatyczne University of Manchester i pracował nad oprogramowaniem dla jednego z pierwszych prawdziwych komputerów Manchester Mark I. W tym czasie kontunuował bardziej abstraktcyjne prace i w "Computing machinery and intelligence" (Mind, X 1950) podjął problem sztucznej inteligencji i zaproponował eksperyment znany jako test Turinga, próba zdefiniowana standardu dla maszyny, która mogłaby zostać określona jako świadoma. W latach 40-tych zaczął pisać program szachowy dla komputera, który jeszcze nie istniał, w 1952 z powodu braku mocy obliczeniowej do wykonania programu zagrał partię gdzie symulował komputer, jeden ruch zajmował około pół godziny, gra została zarejestrowana ale program zaginął. Praca nad tworzeniem wzorów i matematyczną biologią: 1952-54 pracował nad matematyczną biologią, głównie morfogenezą. Opublikował artykuł "The Chemical Basis of Morphogenesis" w 1952. Jego głównym zainteresowaniem było zrozumienie Fibonacci phyllotaxis, obecności liczb Fibonacciego w strukturach roślinnych. Używał równań reakcja dyfuzja, które teraz są główne na polu tworzenia wzorów. Późne prace pozostały nieopublikowane aż do 1992 (Collected Works of A.M. Turing) Prześladowania za homoseksualizm i śmierć: W 1952 jego kochanek był uwikłany we włamanie i kradzież. Turing poszedł na policję, w wyniku śledztwa został oskarżony o związek seksualny z 19-latkiem, z czego groziły mu kary za zgorszenie i zboczenie seksualne. Nie okazał skruchy i nie bronił się, został skazany. Dano mu wybóru więzienie lub kurację hormonalną redukującą libido. Wybrał zastrzyki hormonalne - estrogen - co trwało rok i urosły mu piersi. W 1954 umarł po zjedzeniu połowy jabłka zatrutego cyjankiem, uważa się to za samobójstwo, chociaż jego matka zawzięcie tłumaczyła to przypadkiem wynikłym na skutek niedbałego traktowania chemikaliów, ale możliwe, że w ten dziwny sposób się zabił żeby umożliwić swojej mamie inne wyjaśnienie śmierci. Nagroda Turinga (Turing Award) jest przyznawana przez Association for Computing Machinery - powszechnie uważana za odpowiednik Nobla w informatyce. Latem 2004 powstał Instytut Alana Turinga (UMIST i University of Manchester). _ Alan_Turing (eng.) Alan_Mathison_Turing (pl.)

Konrad Zuse (1910-1995)

The Life and Work of Konrad Zuse by Prof. Horst Zuse Konrad Zuse 102.pdf 0616.pdf Konrad_Zuse (eng.) Konrad_Zuse (pl.)

Słownik pojęć

Architektura von Neumanna

to do Von_Neumann_architecture Architektura_von_Neumanna

Komputer

Jaki jest każdy widzi.

Maszyna Turinga

W 1936 roku Turing zajmował się on problemem z dziedziny czystej matematyki - możliwością użycia metod standardowych, schematycznych, do znajdowania rozwiązań problemów matematycznych. Wiele czynności przy dowodzeniu teorematu sprowadza się bowiem do mechanicznego operowania symbolami wedle określonych reguł. Procedura mechaniczna jest krokowym, dokładnie określonym, jednoznacznym operowaniem symbolami. Wyraża ją algorytm, opis postępowania w każdym wyznaczonym stanie. Zasługą Turinga jest stworzenie szczególnie eleganckiej i prostej postaci takiej maszyny, nazywanej na jego cześć Maszyną Turinga. Maszyna ta jest abstrakcyjna - zamiast arkusza papieru ma wyobrażoną nieskończoną jednorzędową taśmę na której kratkach zapisuje symbole. Każda komórka taśmy może być albo pusta lub zawierać jeden symbol ze skończonego ich zbioru, np. liczb lub liter alfabetu. Maszyna Turinga ma jakby "głowicę odczytująco-zapisującą", może więc określać jaki symbol znajduje się w danej komórce oraz zmienić go na inny, oczywiście wedle wskazanych reguł. Mniej więcej w dziesięć lat po pierwszej sugestii Turinga, matematyk John von Neumann i kilku jego kolegów uświadomiło sobie znaczenie logicznego schematu Turinga i zaczęło pracować nad jego urzeczywistnieniem w układach fizycznych, które działały jako procesory logiczne. Turing_machine Maszyna_Turinga

ONP

Polish_notation Notacja_polska Odwrotna_notacja_polska Reverse_Polish_notation

Maszyna von Neumanna

Zmienny wewnętrzny program działania. Ta przełomowa idea programowania pamięci została wymyślona przez Johna von Neumanna. Komputer mógł więc być programowany przez te same zewnętrzne urządzenia, klawiaturę czy taśmę perforowaną, które służą do wprowadzania danych. Mógł też szybko i łatwo zmieniać swoje działanie stosownie do uzyskiwanych wyników pośrednich. Nową i niezwykle ważną cechą schematu komputera von Neumanna było to, że programy i dane magazynuje w ten sam sposób, czyli jako ciągi cyfr dwójkowych. Program, tzn. zbiór rozkazów do dodawania, odejmowania lub manipulowania danymi, jest wprowadzany razem z samymi danymi do pamięci komputera. Procesor arytmetyczny maszyny odróżnia rozkazy od danych wyłącznie na podstawie ich różnego miejsca w pamięci.