Festung Breslau 1945 täglich

wojenna kronika zagłady

Wojna na Pacyfiku do 1944

Aktualizacja: 2021-04-01

Powrót do strony głównej Bloga

Wojna na Pacyfiku

Wojna z Chinami 1937-1945

Kiedy popatrzymy na mapę, taka wojna wydaje się dość dziwna. Ale na wojnie walczą armie, a nie kilometry kwadratowe. Chiny od dawna były słabym, podatnym na wrogie interwencje krajem: wojny opiumowe, powstanie bokserów itd. W 1912 ruch republikański Sun Jat-sena wymusił abdykację rządzącej do tej pory dynastii mandżurskiej.

Long story short - tak jak Chiny były słabym, aczkolwiek scentralizowanym państwem za czasów dynastii mandżurskiej, to po 1912 stały się pogrążonym w chaosie obszarem rewolucji i wojen domowych. Dominującą siłą polityczną był Kuomintang, w którym władzę po śmierci Sun Jat-sena przejął Czang Kaj-szek. W 1927 wybucha wojna domowa między rosnącymi w siłę komunistami a Kuomintangiem trwająca aż do inwazji japońskiej, która na 9 lat pogodziła walczących.

W 1937 Chiny były pogrążone w wyniszczającej wojnie domowej i nie posiadały żadnej armii ani nawet ośrodka politycznego, które mogłyby stawić opór. Nawet kiedy zawarto przymierze antyjapońskie, sam sposób prowadzenia wojny był obliczony bardziej na wyniszczenie rywala niż wojnę z okupantem.

W 1938 wojska japońskie zdobyły Szanghaj, a wkrótce potem Nankin, w którym urządziły słynną "rzeź Nankinu" - wymordowali 40 do 300 tys. cywilów. Rozbieżności w liczbie ofiar wynikają ze znaczenia politycznego tego wydarzenia. Część Japończyków uważa, że nie miała miejsca.

USA odpowiedziały, najpierw wprowadzając embargo, a potem na różne nieoficjalne sposoby wspierając Kuomintang. W zaangażowaniu amerykańskim główną rolę odegrał generał Joseph Stilwell, w latach 1935-39 wojskowy attaché w Pekinie. Jeszcze przed atakiem na Pearl Harbor zapadła decyzja o udzieleniu Chińczykom pomocy Lend-Lease i wsparciu wojskowym.

Podczas wojny japońsko-amerykańskiej front w Chinach, choć nie ma pierwszorzędnego znaczenia, tworzy istotne zaplecze tej wojny.

1941-43

Wojna na Pacyfiku rozpoczęta atakiem na Pearl Harbor 7 grudnia 1941 cztery lata później zmierzała do dramatycznego końca.

Sam atak na Pearl Harbor wbrew pozorom był wcale katastrofą dla USA. Przede wszystkim nie zostały zniszczone, ani nawet uszkodzone lotniskowce, których akurat wtedy nie było w porcie. Ocalały suche doki i składy paliwa co umożliwiło szybkie przywrócenie do sprawności uszkodzonych okrętów.

Punktem przełomowym tej wojny była bitwa o Midway 4-7 czerwca 1942, czyli zaledwie pół roku po tym, jak się rozpoczęła. Od tego czasu trwa dominacja amerykańskiej floty lotniskowców i stopniowe skracanie dystansu do Japonii.

Bitwa na Morzu Koralowym zmieniła charakter wojny morskiej. Do tej pory dumą i główną siłą każdej floty były pancerniki. Po tej bitwie było oczywiste, że epoka pancerników już minęła, a o wyniku starć na morzu decydować będą lotniskowce mogące uderzać na dużo większych dystansach.

Operacja Ichi-gō

1944

W 1944 trzy najważniejsze starcia japońsko-amerykańskie rozstrzygające o japońskiej klęsce:

  • Chuuk (dawniej Truk) "Gibraltar Pacyfiku" - Operation Hailstone 17-18 lutego.
  • Walki o archipelag Marianów. Jej najważniejszą częścią była wielka bitwa morska na Morzu Filipińskim 19-20 czerwca, która wyeliminowała zdolność Japonii do przeprowadzenia operacji strategicznych.
  • Kampania filipińska z przełomową bitwą w Zatoce Leyte 23-26 października. Największa bitwa morska w historii. Rozstrzygnęła panowanie na wodach otaczających Filipiny, w rezultacie przesądziła o zwycięstwie Amerykanów na Filipinach i izolacji Japonii na Pacyfiku.

Mariany w 1899 zostały kupione przez Niemcy od Hiszpanii, która w tym czasie była już zbankrutowaną, byłą potęga kolonialną. Po klęsce Niemiec podczas WWI przejęli je Japończycy. Ich położenie dawało kontrolę nad centralnym Pacyfikiem. To z tego powodu w 1944 Japończycy byli zdecydowani bronić tych wysp za wszelką cenę. Zdobycie Marianów umożliwiło bezpośrednie ataki lotnicze na Japonię bombowcami B-29 z bezpiecznych i łatwych do zaopatrzenia wysp. To stamtąd 6 sierpnia 1945 wystartował Boeing B-29 Enola Gay, który zrzucił bombę na Hiroszimę. Do Tokio z baz lotniczych na Marianach jest 2,5 tys. km, natomiast z Alaski 5 tys. km.

Zdobycie japońskich pozycji na Marianach metodą "żabich skoków" czyli zdobywania kolejnych punktów na oceanie, coraz bliższych Japonii:

1945

Jest to dalszy ciąg stosowanej przez Amerykanów metody "żabich skoków".

1945 to kontynuacja kampanii filipińskiej, czyli krwawa i bezsensowna bitwa o Manilę, stolicę Filipin, która trwała cały miesiąc od 3 lutego do 3 marca i spowodowała śmierć ponad 100 tys. cywilów oraz 10-dniowa (16-26 lutego) bitwa o wyspę Corregidor, która blokowała wyjście z Zatoki Manilskiej.

Równolegle trwa bitwa o Iwo Jimę od 19 lutego do 26 marca. Jest to niewielka, ale strategicznie położona w bezkresnej otchłani oceanicznej wyspa należąca do Archipelagu Wysp Wulkanicznych. Leży 1200 km na południe od Tokio. Dla porównania: Filipiny 2 tys. km od Kiusiu (wyspa południowej Japonii), do Tokio 2,8 tys. km, natomiast Mariany 2,5 tys. km do Tokio.

1 kwietnia - 21 czerwca bitwa o Okinawę.

Filipiny

Filipiny miały dla Amerykanów ogromne znaczenie polityczne. Tradycyjnie był to największy sojusznik w regionie, przeciwwaga dla Japonii. Szczególnie wielkie znaczenie miały dla generała MacArthura. Kiedy Amerykanie byli jeszcze w szoku po ataku na Pearl Harbor, 2 stycznia 1942 przypłynął tam MacArthur i umieścił swój sztab w tunelach skalistej, strategicznie położonej wyspy Corregidor, mając plan obrony Filipin przez pół roku. W tym czasie miała przypłynąć odsiecz z USA i pokonać Japonię. Jednak wobec niepomyślnego rozwoju sytuacji Amerykanie przegrywali i musieli się cofać. Pomoc nie nadchodziła.

MacArthur otrzymał od Roosevelta rozkaz ewakuacji i 11 marca odleciał samolotem B-17 do Australii. Zaraz po wylądowaniu złożył słynną obietnicę: "I shall return". Zaciekły opór i ciągnące się na wyspie walki miały ogromne znaczenie propagandowe i były szeroko relacjonowane w mediach. Ostatecznie po zmiażdżeniu oporu na Filipinach i kilkudniowym przygotowaniu artyleryjskim osamotnieni obrońcy zostali pokonani w dwa dni. 6 maja 1942 Corregidor i całe Filipiny znalazły się we władaniu japońskim. Jeńcy zostali poprowadzeni w makabrycznym marszu śmierci.

W 1944 najważniejsze strategicznie było pokonanie japońskiej marynarki wojennej oraz zdobycie Marianów. Dalszą wojnę można było prowadzić, nie wdając się w bój o Filipiny. Wystarczyło panowanie nad ważnymi strategicznie wyspami i izolowanie niezdolnych do ataku sił japońskich. Taki był plan Marynarki. Wygrała jednak opcja MacArthura, który przecież obiecał, że powróci i za wszelką cenę chciał je całe zdobyć, zanim skończy się wojna.

20 października 1944 MacArthur wylądował na filipińskiej wyspie Leyte, zeskoczył z barki desantowej do wody razem z prezydentem Filipin Sergio Osmeñą i jeszcze tego samego dnia w przemówieniu radiowym mógł wreszcie powiedzieć:

People of the Philippines, I have returned! The hour of your redemption is here.

Było to starannie wyreżyserowane widowisko. Miał przy sobie słynną fajkę Popeye'a w formie kolby kukurydzy.

Sergio Osmeña nie wygrał w wyborach, był wiceprezydentem od 1935, a prezydentem został podczas służby w rządzie na emigracji po śmierci poprzedniego prezydenta 1 sierpnia 1944. Przegrał w wyborach w 1946 na rzecz pupila MacArthura, Manuela Roxasa, któremu MacArthur zawdzięczał kupę forsy (nazwijmy rzeczy po imieniu) a ten w zamian stworzył Roxasowi z niczego legendę wielkiego bojownika o niepodległość.

Plan MacArthura wyzwolenia Filipin przed zakończeniem wojny nie zakończył się powodzeniem. Niepokonany korpus generała Tomoyuki Yamashity, który zdobył sobie przydomek "Tygrysa Malajów" do końca wojny stacjonuje ukryty w lasach i górach północnego Luzonu. Dopiero 2 września Talashito dopiero po tym, jak z trudem, ale jednak w końcu uwierzył w autentyczność rozkazu kapitulacji poddaje do niewoli 100 tys. swoich żołnierzy.

Bombardowanie Tokio

Pierwszym bombardowaniem Tokio był rajd Doolittle’a 18 kwietnia 1942 - 16 bombowców B-25 Mitchell zaatakowało stolicę Japonii z lotniskowca i dotarło do Chin, gdzie samoloty zostały porzucone. Była to dokonana zaledwie 4 miesiące po ataku na Pearl Harbor operacja o wielkim znaczeniu propagandowym.

Jeden z jej uczestników pilot major Ted W. Lawson na podstawie własnych doświadczeń napisał książkę "Thirty Seconds Over Tokyo" wydaną latem 1943. W 1944 na jej podstawie nakręcono film pod tym samym tytułem. W 1945 film zdobył Oscara za najlepsze efekty specjalne.

Ironią historii jest, że ceremonia wręczenia Oscarów odbyła się w Grauman’s Chinese Theater w Los Angeles 15 marca 1945, pięć dni po bombardowaniu Tokio - najstraszliwszym w skutkach w całej historii ludzkości. W burzy ogniowej wywołanej bombami zapalającymi zginęło ponad 100 tys. ludzi.

Przełomem w zdolności bombardowania amerykańskich sił powietrznych było wprowadzenie bombowca dalekosiężnego B-29 Superfortress o zasięgu 9 tys. km. Ze względu na zasięg zostały w całości przeznaczone na wojnę z Japonią. Pierwsze jednostki złożone z tych bombowców pojawiły się w kwietniu 1944 w Indiach. Potem utworzono bazy w Chinach (pierwszy lot 24 kwietnia 1944), ale było to bardzo ryzykowne i kosztowne, ponieważ można było je zaopatrywać wyłącznie drogą powietrzną, latając nad Himalajami. Co więcej, wszystkie musiały przelecieć najpierw nad Atlantykiem, lądowały w Anglii, potem leciały nad północną Afryką i dopiero z Egiptu odbywały bezpośredni lot do Indii.

ZZdobycie w lipcu i sierpniu 1944 Marianów Północnych odległych 2,5 tys. km od Wysp Japońskich umożliwiło zbudowanie tam pięciu baz lotnictwa bombowego, po dwóch na wyspach Tinian i Guam i jedną na Saipanie. Przylatywały bezpośrednio z USA via Hawaje (2 x 5 tys. km). Mogły być zaopatrywane drogą morską, znajdowały się dużo bliżej USA niż bazy w Chinach i w przeciwieństwie do nich były poza zasięgiem operacyjnym lotnictwa japońskiego. Pierwszy B-29 wylądował na Marianach 12 października 1944. Niespodziewanym problemem okazał się prąd strumieniowy. Trzeba było zmniejszyć ładunek bomb, a w późniejszym okresie zredukowano uzbrojenie defensywne.

4 lutego 1945 od bombardowania Kobe rozpoczęła się kampania bombowa amerykańskiego lotnictwa.

19 lutego 119 B-29 zbombardowało port i miasto Tokio.

W nocy z 24 na 25 lutego lotnictwo amerykańskie przeprowadziło pierwszy duży nalot na Tokio z użyciem bomb zapalających. 174 B-29 zrzuciło 450 ton bomb, głównie zapalających na pokryte śniegiem miasto. Zniszczone zostało 260 ha Tokio.

Po tym bombardowaniu generał LeMay rozkazałby japońskie miasta bombardować ze średniej wysokości (jak na B-29 niskiej) 1500 do 2700 m i w nocy. Na tej wysokości japońska obrona plot była najsłabsza, a w nocy z powodu braku radarów bezradna. Osłona myśliwców i szybkość dawały taką przewagę, że dla zaoszczędzenia zużycia paliwa (a więc zwiększenia zasięgu) kazał zdemontować uzbrojenie defensywne z wyjątkiem karabinów na ogonie.

9 marca 1945 w nocy w ramach operacji Meetinghouse 279 bombowców B-29 dokonało bombardowania dywanowego Tokio, zrzucając 1650 ton bomb zapalających.

Porównajmy to z Dreznem, Hamburgiem czy innymi niemieckimi miastami gdzie flotylle bombowców sięgały tysiąca i więcej. Zaangażowane są relatywnie niewielkie siły. Ale użyto bomb zapalających, a prawie cala zabudowa Tokio jest drewniana, Powstaje gigantyczna burza ogniowa, którą może zatrzymać tylko brak paliwa. A Tokio jest gigantyczne.

Całkowicie wypalone zostało 40 km2, liczba ofiar jest trudna do oszacowania, ale zwykle podaje się zaokrąglone 100 tys. zabitych. Było to najbardziej niszczycielskie i mordercze bombardowanie w historii.

Curtis LeMay

Od 1943 generał USAF, amerykański odpowiednik Arthura "Rzeźnika" Harrisa, zwolennik zniszczenia przeciwnika przy pomocy intensywnych, niszczących nalotów dywanowych.

W sierpniu 1944 został przeniesiony z Europy na China Burma India Theater (CBI) i powierzono mu organizowanie masowego bombardowania Japonii. Stanął na czele XXI Bomber Command.

Był również odpowiedzialny za realizację Operation Starvation - rozpoczętego w końcu marca zniszczenia polami minowymi transportu na szlakach morskich i odcięcia w ten sposób zaopatrzenia Japonii. "Today it remains one of the least known, most efficient and cost-effective air campaigns in history" Tillman, Barrett "Whirlwind, the air war against Japan, 1942-45".

Opracował i wprowadził taktykę bombardowania japońskich miast z operujących w nocy B-29 atakujących na niewielkiej wysokości zrzucających głównie bomby zapalające. Było to możliwe z powodu słabej obrony plot i niebywale skuteczne z powodu w większości drewnianej zabudowy japońskich miast.

Twórca berlińskiego mostu powietrznego.

W latach 1961-65 szef USAF. Na ten czas wypadł kryzys kubański.

W 1968 zaangażował się w kampanię prezydencką George Wallace'a - rasisty i konserwatysty. Krytykował politykę prezydenta Johnsona (1963-69), był zwolennikiem nieograniczonego bombardowania Wietnamu Północnego i mówił, że trzeba "cofnąć go za pomocą bombardowań z powrotem do epoki kamiennej". Wybory wygrał Nixon (1969-774).

Dugway Proving Ground

Najpierw bombardowanie Kobe, a potem bombardowanie innych japońskich miast, głównie Tokio, zostało przećwiczone na poligonie Dugway Proving Ground w stanie Utah ponad 100 km SW od Salt Lake City. Obejmuje 3244 km2 Wielkiej Pustyni Słonej. Powstał w 1942, kiedy uznano, że dotychczas używany Aberdeen Proving Ground w Maryland był zbyt blisko zamieszkanych terenów.

Jego przeznaczeniem było głównie testowanie broni chemicznej i biologicznej.

W 1968 miał tam miejsce incydent z gazem bojowym VX (Dugway sheep incident), w wyniku którego w Skull Valley zdechło ponad 6 tys owiec.

Departament Obrony przyznał w raporcie, że w latach 1940-74 przeprowadzano tam setki eksperymentów z niebezpiecznymi bojowymi środkami chemicznymi.

W latach 1997-2006 działał tam High Resolution Fly's Eye Cosmic Ray Detector, którego poprzednik Fly's Eye był pierwszym urządzeniem astrofizycznym potwierdzającym istnienie promieni kosmicznych ultra-wysokich energii (UHECR). Tworzą je cząstki osiągające energie aż do 1020 eV (cząstki o najwyższych energiach, jakie znamy we Wszechświecie). Są ekstremalnie rzadkie, na powierzchnię 1km2 pada jedna taka cząstka na stulecie. To właśnie dlatego wykrytą w 1991 cząsteczkę nazwano Cząstką O-mój-Boże (ang. Oh-My-God particle).

Obecnie badaniem UHECR zajmuje się głównie Obserwatorium Pierre Auger w Argentynie uruchomione w 2008. Zajmuje powierzchnię 3 tys. km2.

Wioski ćwiczebne

Podczas wojny na tym poligonie w 1943 zbudowano dwie wioski - cele ćwiczebne dla amerykańskiego lotnictwa:

  • Wioska Niemiecka Głównym jej projektantem był urodzony w Olsztynie niemiecki architekt pochodzenia żydowskiego Erich Mendelsohn. Pomagał mu Konrad Wachsmann, który hitleryzm uważał za barbarzyństwo. W 1932 otrzymał stypendium Deutsche Akademie Rom Villa Massimo i przebywał we Włoszech. Od 1938 był we Francji, a po wybuchu wojny zaciągnął się do armii francuskiej. W 1941 przy wsparciu Einsteina wyemigrował do USA. Niemiecką architekturę odtworzono niebywale pieczołowicie, łącznie z typowym wyposażeniem, ubraniami w szafach i dziecięcymi zabawkami. Głównym zadaniem było opracowanie właściwej taktyki bombardowania zapewniającej wywołanie burzy ogniowej w wybranym, kluczowym miejscu, oraz zapewnienie skutecznych, trudnych do naprawy szkód. Głównym problemem amerykańskiego lotnictwa była skuteczność Niemców w szybkiej naprawie zniszczonej infrastruktury.
  • Wioska Japońska Testowano podatność nietypowej w warunkach amerykańskich architektury, do tej pory nieznanej dla amerykańskiego lotnictwa bombowego. Również była oddana fachowo co do najmniejszego detalu. Na stołach leżały pałeczki.

Antonin Raymond

Projektantem Wioski Japońskiej był urodzony w Kladnie (środkowe Czechy) architekt czesko-amerykański Antonin Raymond.

Przed Wielką Wojną był pod wielkim wpływem Frank Lloyd Wrighta, w 1916 został jego współpracownikiem. Został wtedy obywatelem amerykańskim i zmienił nazwisko z Reimann na Raymond.

W latach 1926-39 był konsulem Czechosłowacji w Tokio. Napisał obszerny raport o skutkach wielkiego trzęsienia ziemi w Kantō (1 września 1923), które dotknęły Tokio. Miało magnitudę 7,9. W wyniku pożarów wywołanych trzęsieniem ziemi spłonęło wiele miast, m in Tokio. Zginęło ponad 100 tys ludzi, głównie w pożarach. W Japonii ogłoszono stan wyjątkowy. Ocalał natomiast oddany do użytku dokładnie w dniu trzęsienia ziemi Imperial Hotel, najważniejsze dzieło Wrighta w Japonii.

Po wojnie Raymond kupił ziemię w Tokio, w dzielnicy Nishi Azabu zdominowanej przez tradycyjne japońskie budownictwo drewniane w konstrukcji ryglowo-słupowej. Wybudowane przez niego biuro było eksperymentem w zakresie stworzenia właściwej dla Japonii nowej formy taniego budownictwa używającej sklejki fornirowanej i metalowej instalacji ogrzewczej. Zastosował courbuzierowską skalę Modulora.

Jego najważniejszą realizacją w Japonii była kampus Uniwersytetu Nanzan w Nagoja. Powstał zróżnicowany zespół betonowych budynków, część zbudowana na osnowie pilotis (kolumnowej) i zakrzywionych płaszczyzn.

Nie powrócił do Czechosłowacji, pozostał amerykańskim architektem. Jest uważany za jednego z twórców nowoczesnej, powojennej architektury japońskiej. Umarł w USA 1976 w wieku 88 lat.

Tagi:

Powrót do strony głównej Bloga